Omwonenden slaan alarm over windmolens en gezondheid
Woon je in de buurt van een windpark, dan is de kans groot dat je het herkent: het constante gezoem en lage gegrom kunnen je knettergek maken. Huisartsen krijgen de ene na de andere klacht binnen over slapeloosheid, hoofdpijn en zelfs sombere, suïcidale gedachten. Terwijl een recent rapport van onderzoeksinstituut Nivel stelt dat windturbines in de omgeving geen extra gezondheidsproblemen veroorzaken, reageren artsen daar cynisch op. Zij zien in hun spreekkamers iets heel anders gebeuren en voelen zich machteloos.
De realiteit in Meeden: vluchten voor het geluid
In het Groningse Meeden, op een steenworp van Windpark N33, vertelt een huisarts dat een echtpaar een geluidsdichte kast in huis heeft laten bouwen, puur om af en toe aan het monotone gebrom te ontsnappen. Veel patiënten proberen het dorp ’s nachts te ontvluchten: een chaletje in Drenthe, logeren bij familie of slapen op een bootje in Friesland. Alles om maar even rust te hebben.
Honderden klachten sinds de komst van Windpark N33
Sinds de 35 turbines in 2020 in gebruik zijn genomen, verzamelde de stichting Tegenwind N33 bijna achthonderd meldingen. De huisarts in Meeden schat dat meer dan een derde van het dorp hinder ondervindt. Slaapgebrek stapelt zich op en mondt uit in stress, boosheid, vermoeidheid en een verhoogde prikkelbaarheid en alertheid. Ouders komen met verhalen over kinderen die minder goed meedoen op school en thuis onhandelbaar zijn. Volgens de arts leidt dit tot conflicten, depressies en zelfs suïcidale neigingen. Ondanks talloze noodkreten aan de politiek verandert er nauwelijks iets, zegt hij: als arts sta je dan met lege handen.
Den Bosch: leven met slagschaduw en migraine
Niet alleen in het noorden klinken klachten. In de Bossche wijk Engelen draaien sinds 2020 vier grote windmolens. Huisarts Sylvia Manen ziet patiënten met duizeligheid, migraine en een voortdurend gevoel van onrust en angst. Eén van haar patiënten verhuisde haar dagelijks leven van de woonkamer naar de keuken, simpelweg om het geluid en de hinderlijke slagschaduw minder te voelen. Het zijn aanpassingen die je normaal gesproken nooit zou overwegen in je eigen huis.
Het Nivel-rapport: geen extra ziekte rondom turbines?
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg bekeek huisartsgegevens uit de periode 2012 tot 2021. Conclusie: mensen die dichtbij windturbines wonen, bezoeken de huisarts niet vaker met acute of chronische problemen dan mensen die verder weg wonen. Klinkt geruststellend, maar in de medische praktijk komt dat beeld niet overeen met wat artsen zeggen te zien. De reacties uit het veld zijn dan ook scherp.
Kritiek op de methodes: ‘broddelwerk’
Voormalig huisarts en epidemioloog Dick Bijl noemt het rapport ronduit broddelwerk. Volgens hem is het methodologisch mager om te proberen een verband te leggen tussen postcodegebieden en de diagnosecodes die huisartsen registreren, en daaruit te concluderen dat turbines geen gezondheidseffect hebben. Zijn oordeel: zo’n conclusie kun je niet verantwoord trekken. Bijl, wetenschappelijk adviseur van het artsencollectief Wind Wiki, pleit voor degelijker onderzoek dat rekening houdt met individuele blootstelling, geluidspieken, lage-frequentie geluid en slapen met open ramen of juist niet.
‘Tunnelvisie’ bij bestuurders en gemiste gezondheidsrisico’s
Huisarts Anneke Bodde uit Denekamp spreekt van tunnelvisie bij beleidsmakers. Het lijkt soms alsof het enige doel is om zoveel mogelijk windparken neer te zetten, zegt ze, terwijl er ook studies zijn die laten zien dat langdurige geluidbelasting het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. In haar ogen worden vooral onderzoeken die gunstig uitpakken voor plaatsing opgepikt, terwijl kritische bevindingen onderin een la verdwijnen. Voor bewoners die al klachten hebben, voelt dat als dweilen met de kraan open.
Wat nu? Luisteren, meten en beter beleid
De kloof is duidelijk: bewoners en artsen melden hardnekkige klachten, terwijl een groot onderzoek zegt geen probleem te vinden. Zolang die twee werelden elkaar niet raken, blijven mensen ’s nachts uitwijken naar een logeeradres of een geïmproviseerde geluidsdichte hoek in huis. Artsen vragen om serieuzere aandacht: beter meetwerk naar geluid en trillingen, onderzoek naar slaapverstoring en mentale gezondheid, en beleid dat rekening houdt met afstand, slagschaduw en cumulatieve hinder. Pas als je serieuze klachten niet wegwuift maar onderzoekt, kun je eerlijk beoordelen wat een windpark een buurt oplevert — en wat het kost.
