Een schijnbaar onbeduidende steen met een groot geheim
Stel je voor: je bewaart jarenlang een bruine, onopvallende steen omdat je zeker weet dat er goud in verstopt zit. Precies dat overkwam David Hole. Pas veel later ontdekte hij dat zijn vondst niet alleen geen goud bevatte, maar iets had dat in wetenschappelijk opzicht nog veel waardevoller is: de steen bleek uit de ruimte te komen.
De vondst in Maryborough
Hole trok in 2015 met zijn metaaldetector door het Maryborough Regional Park in Australië, op zoek naar iets van waarde. Maryborough staat immers bekend als een hotspot uit de tijd van de negentiende-eeuwse goudkoorts. Op een bed van gele klei stuitte hij op een bijzonder zware, roodbruine rots. Zijn detector sloeg uit, hij voelde het gewicht, en hij nam de steen vol verwachtingen mee naar huis.
Onbreekbaar, zelfs met zwaar gereedschap
Thuis probeerde hij de “goudklomp” open te krijgen. Niets werkte. Niet de rotszaag, niet de haakse slijper, niet de boor. Zelfs zuur, waarmee hij hoopte het oppervlak weg te etsen, had geen enkel effect. De steen bleef onverzettelijk. Toen hij het op eigen kracht echt niet voor elkaar kreeg, besloot Hole zijn mysterieuze vondst te laten beoordelen door specialisten van het Melbourne Museum, onderdeel van Museums Victoria.
Experts herkennen iets buitenaards
Geologen Bill Birch en Dermot Henry hadden al snel een vermoeden: dit zou wel eens een meteoriet kunnen zijn. Na onderzoek bleek dat ze gelijk hadden. Volgens Henry zijn meteorieten een van de goedkoopste manieren om het heelal te bestuderen. Ze vormen een directe link met het ontstaan van ons zonnestelsel en geven inzicht in leeftijd, vormingsprocessen en chemische samenstelling van planeten en andere hemellichamen, inclusief de aarde.
Wat meteorieten ons kunnen vertellen
In meteorieten kun je van alles aantreffen: sterrenstof, pure elementen uit het periodiek systeem en zelfs organische moleculen zoals aminozuren. Juist daarom zijn ze voor wetenschappers goud waard. Door zulke stenen te analyseren, krijgen onderzoekers aanwijzingen over hoe materiaal in de jonge nevel rond de zon samenklonterde, smolt, afkoelde en uiteindelijk leidde tot de bouwstenen van planeten.
Naam, gewicht en leeftijd
De steen, die de bijnaam Maryborough-meteoriet kreeg naar de regio waar hij werd gevonden, weegt zo’n 17 kilo. In een publicatie in de Proceedings of the Royal Society of Victoria schrijven Australische onderzoekers dat het materiaal vermoedelijk rond 4,6 miljard jaar geleden is ontstaan, ongeveer tegelijk met het ontstaan van het zonnestelsel. Wanneer het object precies op aarde terechtkwam, is minder duidelijk. Koolstof-14-analyses wijzen op een val tussen 100 en 1000 jaar geleden.
Een relatief recente vuurbol?
In het gebied rond Maryborough zijn tussen 1889 en 1951 meerdere spectaculaire luchtsverschijnselen gemeld. Het is dus goed mogelijk dat deze meteoriet relatief recent onze atmosfeer is binnengedrongen en daarna in de bodem belandde. Dat zou verklaren waarom hij zo goed bewaard is gebleven en waarom hij, ondanks zijn leeftijd in kosmische termen, nog aan het aardoppervlak te vinden was.
Een kijkje in de kern
Om te achterhalen wat er ín de steen zat, sneden de onderzoekers met een diamantzaag een klein segment af. De analyses toonden aan dat het om een gewone H5-chondriet gaat. Dat type bevat minuscule, kristallijne bolletjes — chondrules — die ontstaan wanneer stofwolken in het vroege zonnestelsel plotseling verhit en weer afgekoeld worden. De chemie en structuur wijzen erop dat deze meteoriet waarschijnlijk uit de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter afkomstig is.
Zeldzaam tussen de “gevonden” stenen
Musea krijgen vaak rotsen binnen van mensen die denken dat ze een meteoriet hebben gevonden. Slechts een fractie blijkt echt buitenaards. Dat maakt de Maryborough-meteoriet extra bijzonder. Bill Birch, emeritus conservator geowetenschappen en hoofdauteur van de studie, benadrukte hoe verbazingwekkend het is dat zo’n stuk rots, gevormd in de oerjaren van het zonnestelsel, nu gewoon in je hand past en door onderzoekers bestudeerd kan worden.
Geen goud, maar iets dat meer vertelt
Hole zocht naar goud, maar vond uiteindelijk iets dat in kennis en betekenis veel meer waard is. Zijn onverwoestbare rots bleek een tijdcapsule uit de ruimte: een herinnering dat de meest alledaagse vondsten soms een verhaal dragen dat begint lang voordat er ooit mensen op aarde rondliepen.
