De eerste sneeuw dwarrelt langs het raam van Jokes woonkamer. In de hoek gloeien de vlammen in haar houtkachel, zacht knisperend, precies dat soort warmte waar je vanzelf rustig van wordt. Terwijl je de kou buiten ziet, begrijp je meteen waarom ze hem aansteekt. Toch hoort ze de laatste tijd vooral commentaar.
“Iedereen beweert dat zo’n kachel niet meer van deze tijd is, maar ik steek hem gewoon aan,” zegt de 54-jarige resoluut, haar handen om een dampende mok thee gevouwen.
Wat buren zeggen en hoe dat voelt
Laatst nog klopten de buren aan. Ze begonnen over fijnstof, gezondheid en het klimaat. Voor je het weet zit je midden in een preek, zo omschrijft Joke het. Ze voelt zich dan bijna weggezet als een vervuiler. “Alsof ik hier een fabriek run,” mopperde ze achteraf. “Ik wil gewoon warm zitten en genieten van dat vuur. Dat is alles.”
Van vroeger naar nu
Het wringt voor haar ook omdat ze is opgegroeid in een tijd waarin een houtkachel de normaalste zaak van de wereld was. Iedereen had er eentje; niemand keek ervan op. Nu lijkt het ineens verdacht als je je huis op deze manier verwarmt. “Alsof ik iets fout doe door mijn eigen woonkamer behaaglijk te maken,” zegt ze, terwijl ze naar de vlammen staart.
Verantwoord stoken, maar toch kritiek
Joke doet naar eigen zeggen alles netjes: droog hout, goed trekken, schoorsteen jaarlijks geveegd. “Wat kan ik nog meer doen?” vraagt ze zich af. Natuurlijk snapt ze dat de tijden veranderen en dat het klimaat belangrijk is. Maar ergens schuurt het als mensen roepen dat het allemaal eenvoudig anders kan.
De realiteit van 73 jaar en een pensioen
“Ik ben met pensioen,” zegt ze. “Moet ik dan nu opeens duizenden euro’s neerleggen voor een warmtepomp? Dat geld heb ik niet.” Je hoort het vaker: de duurzaamheidslat gaat omhoog, maar niet iedereen kan daar zomaar overheen springen. In de discussies over energietransitie voelen ouderen zoals Joke zich vaak niet gezien.
Tussen begrip en grenzen
Toch probeert ze mee te denken. Haar kleindochter zei laatst dat het vooral draait om de wereld van morgen. Dat raakte haar. “Natuurlijk gun ik haar een schone toekomst,” zegt Joke. “Maar waarom moet ik dan alles opgeven waar ik nu warmte en plezier uithaal? Er moet toch een middenweg te vinden zijn.”
Betere alternatieven en eerlijke hulp
Een vriend met ook een kachel verwoordde het zo: als je wilt dat mensen overstappen, zorg dan voor betaalbare opties. Denk aan pelletkachels die wél binnen bereik liggen, of subsidies die niet alleen voor wie veel spaargeld heeft zijn. “Het voelt nu vaak alsof de schuld bij ons wordt gelegd, maar de oplossingen zijn te duur of te ingewikkeld,” zegt Joke. Je kunt mensen niet dwingen als het alternatief onhaalbaar is.
Nuance in de stook-discussie
Joke ergert zich aan het over één kam scheren. Er zijn zeker stookpraktijken die niet deugen: nat hout, afval in de kachel, rook die overal doorheen slaat. Maar dat is niet hoe zij het doet. “Ik let echt op,” benadrukt ze. “Als je zorgvuldig stookt, scheelt dat enorm.” Toch krijgt ze vaak dezelfde kritiek als mensen die het wél verkeerd aanpakken.
Praten helpt meer dan wijzen
Ze wil het gesprek best aangaan. “Ik luister heus naar anderen,” zegt ze. “Alleen voelt het vaak eenrichtingsverkeer, alsof mijn situatie niet meetelt.” Haar voorstel is simpel: kom langs, schuif aan bij het vuur en praat met elkaar. Je mag best kritisch zijn, maar luister dan ook echt.
Warmte die verder gaat dan graden
Voor Joke is die kachel meer dan een apparaat. Het herinnert haar aan vroeger, aan het huis van haar moeder waar het fornuis het hart van het gezin was. “Het is traditie,” zegt ze, “een stukje thuis.” De warmte is niet alleen fysiek, maar ook emotioneel. Dat leg je niet zomaar naast je neer.
Haar keuze, haar huis
Uiteindelijk is ze vastbesloten: zolang ze verantwoord stookt, blijft de kachel branden. De buitenlucht respecteren en tegelijk jezelf warm houden, daar wil ze de balans in zoeken. “Laat mensen maar praten,” zegt ze met een kleine glimlach. “Dit is mijn huis. En daarin maak ik mijn eigen keuzes.”
