Speed-pedelecs – of snelle elektrische fietsen die trapondersteuning bieden tot 45 km/u – lijken op het eerste gezicht een fantastisch alternatief voor de auto. Ze stoten minder uit, veroorzaken minder lawaai, verbruiken minder energie en nemen minder plaats in. Vanuit milieuoogpunt zijn ze inderdaad stukken beter dan een kleine elektrische wagen of een klassieke brommer. Toch verdienen ze kritische reflectie. Want naast de voordelen kleven er ook heel wat nadelen aan speed-pedelecs. Nadelen die er volgens mij zelfs voor pleiten om ze volledig te verbieden.
Automobilisten op twee wielen
Zoals mobiliteitsexpert Kris Peeters al zei: speed-pedelecs zijn vaak gewoon automobilisten op twee wielen. Het zijn mensen die hun auto laten staan maar dezelfde afstand aan ongeveer dezelfde snelheid willen afleggen. Voor lange pendeltrajecten – tientallen kilometers – kan dat nog enigszins te verantwoorden zijn. Maar de realiteit is dat een groot deel van de gebruikers afstanden aflegt van minder dan 10 kilometer, net zoals de meerderheid van de auto’s op een gemiddelde bedrijfsparking. Voor gezonde volwassenen onder de 50 jaar is een speed-pedelec in dat geval een overbodige luxe: een gewone fiets of e-fiets volstaat ruimschoots.
Meer motor dan spierkracht
Een fiets die 45 km/u haalt, doet dat niet dankzij de benen van de fietser. Het grootste deel van de energie komt uit de motor, vaak in een verhouding van 80% motor versus 20% spierkracht. Dan rijst de vraag: waarom koop je geen elektrische bromfiets? Het argument dat een speed-pedelec toch nog “iets gezonder” is, houdt weinig steek. Onderzoek toont zelfs dat wandelen vaak meer calorieën verbrandt dan fietsen op turbo-stand.
Symbool van de snelheidscultuur
De speed-pedelec is ook een symptoom van een bredere snelheidscultuur. Mensen vinden 20 of 30 km/u te traag en willen sneller, altijd sneller. Het probleem is dat ze daarbij vaak het fietspad delen met kwetsbare weggebruikers: kinderen die aan 10 à 15 km/u rijden, ouders met bakfietsen of ouderen op een gewone e-fiets. Het snelheidsverschil creëert gevaarlijke situaties. Een bocht die voor een gewone fietser perfect veilig is, wordt voor een speed-pedelec een valstrik. Zelf heb ik al schrikmomenten meegemaakt wanneer een speed-pedelec onverwacht uit een hoek opdook.
Meer ongevallen, minder sociaal
De ongevalscijfers bevestigen dit beeld: naast ouderen op e-bikes zijn het vooral speed-pedelec-gebruikers die zorgen voor een stijging in de fietsdoden. Terwijl het aantal slachtoffers bij gewone fietsen daalt, stijgt het bij deze snellere variant. Bovendien verandert ook de fietscultuur. Waar fietsen traditioneel ook een sociale activiteit is – naast elkaar rijden, praten, ontspannen – verandert de speed-pedelec het rijgedrag. Gebogen houding, helm met vizier, elektrische claxon: het lijkt meer op motorrijden dan op fietsen.
Geen marginaal fenomeen meer
In Nederland, Vlaanderen en België zijn speed-pedelecs intussen geen nicheproduct meer. Ze worden massaal gebruikt voor woon-werkverkeer. Dat betekent dat hun invloed op het verkeer, de veiligheid en de fietscultuur steeds groter wordt. Het is dus hoog tijd om keuzes te maken.
Een alternatief beleid
Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn om de snelheidscultuur te breken door infrastructuur en regelgeving aan te passen. Bijvoorbeeld: maak van de bebouwde kom overal een zone 30 en verplaats speed-pedelecs van het fietspad naar de rijbaan. Daar kunnen ze beter hun snelheid kwijt en blijft het fietspad veilig voor wie trager rijdt. Buiten de bebouwde kom kan men afhankelijk van de infrastructuur beslissen: brede fietspaden zijn gedeeld, smalle fietspaden blijven voorbehouden voor gewone (e-)fietsen, terwijl speed-pedelecs de rijbaan gebruiken.
Speed-pedelecs zijn op papier een groen en modern vervoermiddel. In de praktijk brengen ze echter meer nadelen dan voordelen mee: ze zijn gevaarlijk, onnodig in veel situaties, en versterken een problematische snelheidscultuur. Als samenleving moeten we kiezen welk soort mobiliteit we willen stimuleren. Voor mij is het duidelijk: de speed-pedelec past daar niet in. Verbieden is misschien drastisch, maar soms is dat precies wat nodig is om meer ruimte, veiligheid en rust terug te winnen in ons verkeer.
Wat vind jij van speed pedelecs
