De wolf is terug — en het debat ook
De wolf is na lange tijd weer in Nederland opgedoken, en dat merk je aan de felle discussies. Boeren vrezen om hun schapen en kalveren, natuurliefhebbers willen het roofdier juist beschermen en politici zoeken naar een snelle oplossing. Een vaak geopperde maatregel is het afschieten van wolven om schade te beperken. Klinkt logisch, maar onderzoek laat iets heel anders zien: schieten lost het probleem niet op en kan het zelfs groter maken.
Waarom afschieten averechts uitpakt
Wolven leven niet in hun eentje, maar in roedels met een duidelijke structuur. Ervaren dieren, vaak de alfawolf en zijn partner, sturen de jacht en houden de groep bij elkaar. Als zo’n sleutelwolf wordt gedood, valt dat systeem uit elkaar. Jonge, onervaren dieren raken hun begeleiding kwijt en gaan op zoek naar de makkelijkste prooien die ze kunnen vinden — en dat zijn helaas vaak schapen in plaats van herten of zwijnen.
Daarnaast zien onderzoekers dat roedels kunnen versplinteren als er op wolven wordt gejaagd. Kleine groepjes of solitaire wolven zijn minder succesvol in het jagen op wilde prooien en wijken sneller uit naar vee. Alsof dat nog niet genoeg is, kan afschot de voortplanting juist aanjagen: als oudere dieren verdwijnen, gaan jongere wolven eerder fokken. Het resultaat? Meer wolven, niet minder. Studies, onder meer gepubliceerd in het tijdschrift Biological Conservation, linken afschot zelfs aan een toename van aanvallen op vee; in sommige regio’s liep het aantal incidenten met ongeveer een kwart op nadat er op wolven werd gejaagd.
Wat we van de buren kunnen leren
In landen waar wolven al langer leven, is de focus verschoven van bestrijden naar voorkomen. Duitsland en Frankrijk werken al jaren met wolfwerende omheiningen en kuddebewakingshonden. Die combinatie verkleint de kans op schade aanzienlijk en wordt daar gezien als basisbescherming in wolvengebieden.
Ook België laat zien dat het kan. Het Wolf Fencing Team Belgium hielp inmiddels bij het plaatsen van meer dan 150 beschermende afrasteringen. In gebieden waar die hekken goed zijn aangelegd en onderhouden, zijn aanvallen op vee zeldzaam. De les is helder: preventie werkt beter dan de trekker overhalen.
Vier maatregelen die wél resultaat opleveren
Wolfwerende hekken: Een stevig elektrisch hek van minimaal 1,20 meter met meerdere draden op de juiste hoogte is voor wolven een duidelijke grens. In Duitse wolvenleefgebieden is dit inmiddels de norm, en cijfers laten zien dat het serieuze schade voorkomt — mits het hek goed gespannen en onder stroom staat.
Kuddebewakingshonden: Rassen zoals de Pyrenese Berghond lopen mee met de kudde, slapen ertussen en treden op als levende afschrikking. In onder andere Frankrijk en Italië bewijzen ze al generaties lang hun waarde. Goed getrainde honden verminderen risico’s aanzienlijk, zeker in combinatie met degelijke afrastering.
Snel kadavers weghalen: Blijft er een dood dier in het weiland liggen, dan is dat een uitnodiging voor roofdieren. Door karkassen direct te verwijderen, voorkom je dat wolven vee leren zien als makkelijke maaltijd en daarmee als aantrekkelijke voedselbron.
Licht en geluid: Inzetten van fel knipperende lampen of tijdelijke geluidsprikkels kan wolven uit de buurt houden, bijvoorbeeld rondom nachtkralen. Deze methoden werken het best als je ze afwisselt en combineert met hekken, zodat dieren er niet aan wennen.
Waarom de roep om afschot toch blijft
Dat er toch vaak naar afschieten wordt gegrepen, komt vooral door begrijpelijke frustratie. Als je vee verliest, wil je een directe oplossing. Politiek gezien klinkt afschot bovendien eenvoudig en daadkrachtig. Maar de feiten zijn hardnekkig: het pakt doorgaans verkeerd uit en vergroot de problemen op de lange termijn. Daarbij wordt de angst voor wolven vaak overschat. Wolven mijden mensen meestal, en aanvallen op mensen zijn in Europa uiterst zeldzaam. Conflicten ontstaan vooral wanneer we niet goed zijn voorbereid op hun aanwezigheid.
Conclusie: kies voor preventie, niet voor kogels
Afschieten lijkt misschien een snelle fix, maar het werkt niet en kan de schade juist vergroten. Slimme preventie — goede hekken, bewakingshonden, snel kadaverbeheer en waar nodig licht- en geluidsafschrikking — levert aantoonbaar betere resultaten op. Nederland kan veel opsteken van Duitsland, Frankrijk en België, waar deze aanpak al jaren wordt toegepast. Zie de wolf niet als onvermijdelijke bedreiging, maar als een dier waarmee je kunt samenleven, mits je je boerderij goed beveiligt. Zo bescherm je je vee én houd je de natuur in balans.
